- Αυθεντικός Τίτλος: Once upon a Time in America
- Μεταφρασμένος Τίτλος: Καποτε στην Αμερικη
Θέμα:
Η υπερπαραγωγή του Σ. Λεόνε που αφηγείται τις περιπέτειες μιάς παρέας παιδιών που εξελίχθηκε σε μία από τις μεγαλύτερες συμμορίες στην εποχή της ποτοαπαγόρευσης.Σχόλια cine.grO Sergio Leone είναι, πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας, μία περίεργη περίπτωση στα κινηματογραφικά χρονικά. Λαμβάνοντας υπόψη μία εν γένει δυσκολία ως προς την τοποθέτησή του κάτω από ταμπέλες που εξυπηρετούν την καταγραφή, ταξινόμηση, και μελέτη του κινηματογραφικού υλικού, θα έλεγα ότι «αγγίζει» τα όρια του «κανόνα» των σκηνοθετών. Μόλις και τα αγγίζει. Ίσως και να μη τα αγγίζει καθόλου. Με μόλις έξι ταινίες να φέρουν την σκηνοθετική του υπογραφή, κάθε μία ξεχωριστή και άξια αναφοράς, - 5 απΑ αυτές western και το Once upon a Time in America κύκνειο άσμα- τρόμαξε τον θεατή με την ευθύτητα της ματιάς του, με τα πυκνά συναισθημάτων αλλά αργόσυρτα πλάνα του και με τον τρόπο που χτίζει τους χαρακτήρες του. Έβαλε τρικλοποδιές στους κριτικούς της εποχής και συνόψισε με μία συγκλονιστική οικονομία λόγου και ρεαλισμό ολόκληρη την παράδοση της Άγρια Δύσης σε 5 ταινίες. Στην έκτη έδωσε την χαριστική βολή στον αμερικανικό όνειρο, διαλύοντάς το στα εξ ων συνετέθη αλλά και διεκδικώντας την αναβίωσή του με διαφορετικούς όρους.H ταινία αποτελεί την οπερετική κινηματογράφηση του αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος του Harry Grey, The Hoods, του οποίου τα δικαιώματα με κόπο εξασφάλισε ο σκηνοθέτης. Την ευθύνη της σεναριακής διασκευής ανέλαβε μία ομάδα σεναριογράφων, πάντα κάτω από το άγρυπνο μάτι και τις υποδείξεις του Leone. Η υπόθεση αφορά στο χρονικό της φιλίας 4 εβραίων γκάνγκστερ που διέπρεψαν την εποχή της ποτοαπαγόρευσης στη πόλη της Νέας Υόρκης. Η κάμερα του Leone ακολουθεί τους φίλους από την εποχή της αθωότητάς τους, όταν ήταν πιτσιρικάδες μικροαπατεώνες και έδιναν όρκους αιώνιας πίστης στην εποχή που εξελίσσονται σε στυγνοί εγκληματίες και ρίχνει μία σκωπτική ματιά στην ώριμη κατάληξη τους ενός (Noodles). 4 ώρες ενός σκληρού οδοιπορικού στον χρόνο.Ο Leone καταπιάνεται και εδώ με τους Αμερικανικούς μύθους, τους αντιμετωπίζει όμως μέσα από ένα πρίσμα ρεαλισμού, αρκούντως πασπαλισμένου με χρυσόσκονη Χολιγουντιανού ονείρου ώστε να διευκολύνει τον θεατή μεν, να μην καταργεί όμως την ιδεολογική αφετηρία του δημιουργού. Ποια είναι αυτή? Ο Leone αντιμετωπίζει την Αμερική με την ψυχοσύνθεση αυτού που νιώθει κομμάτι ενός έθνους, γιατί το έχει βιώσει έντονα μέσα από ταινίες, και που έζησε ατενίζοντας με λαχτάρα αλλά και σκεπτικισμό το αμερικανικό όνειρο αν και ουδέποτε κατέληξε θέσει Αμερικανός. Η ματιά του έχει αυτήν την απειλητική αντικειμενικότητα που κάνει τους Αμερικανούς κριτικούς και ιστορικούς κινηματογράφου να επιλέγουν να τον λησμονούν όταν μνημονεύουν ταινίες που καταπιάστηκαν επιτυχώς με πτυχές της Αμερικανικής ιστορίας.Χρησιμοποιώντας μία μη- ευθεία αφήγηση και ένα ντεκουπάζ κοντινών πλάνων μας προσφέρει ένα σύνθετο αποτέλεσμα, με αρκετά flashbacks που ενώ δεν μπερδεύουν τον θεατή ωστόσο απαιτούν την απόλυτη προσήλωσή του. Η κινηματογραφική άποψη του Leone και εδώ συνοψίζεται σε σκηνές δομημένες με εμμονή στη λεπτομέρεια και σε αργόσυρτα πλάνα απολύτως λειτουργικά καθώς μέσα απΑ αυτές τις αργές βουβές λήψεις, λαμβάνουμε τις περισσότερες πληροφορίες για το ποιόν του ηρώων του, για τις προθέσεις τους και για τις αμφιβολίες τους. Είναι πραγματικά από τις λίγες φορές που κανείς μπορεί να αντιληφθεί το βάθος των χαρακτήρων και τα διλήμματά τους. Όταν ο Noodles κοιτάει επίμονα το φλιτζάνι με τον καφέ και του παίρνει… what? 1-2 λεπτά για να πιεί την πρώτη γουλιά, ο θεατής μαγνητίζεται, δεν βαριέται. Η σκηνή είναι στημένη και υποστηριγμένη από την ερμηνεία του De Niro κατά τρόπο που ο θεατής να καλοδέχεται την πρόκληση του να προσπαθήσει να αντιληφθεί τι σκέφτεται ο ήρωας. Όλες οι παύσεις του φιλμ είναι μελετημένες, και παρέχουν με ένα συνθηματικό τρόπο ένα πλήθος πληροφοριών σχετικών με το σκέπτεσθαι των ηρώων και την εξέλιξη της υπόθεσης.
Μία σκηνή, ενδεικτική αυτής της ικανότητας του σκηνοθέτη είναι η σκηνή που ο μικρός Patsy αγοράζει μία πουτίγκα που θα του εξασφαλίσει την πρώτη του σεξουαλική εμπειρία και περιμένοντας το αντικείμενο του πόθου του έξω από την πόρτα, στα σκαλιά, φλερτάρει με την ιδέα να την φάει πράγμα που τελικά κάνει, μετά από έναν σχετικό δισταγμό. Η σκηνή έχει μάκρος, όμως είναι τέλεια. Κατά την διάρκειά της ο θεατής έχει όλο τον χρόνο να συνειδητοποιήσει ότι το παιδί που έχει απέναντί του σε τίποτε δεν διαφέρει απΑ όλα τα υπόλοιπα. Δεν είναι γεννημένος εγκληματίας, είναι απλώς ένα παιδί που γίνεται ευτυχισμένο με μία πουτίγκα. Και που την προτιμάει από τις ηδονές της σάρκας γιατί στην ηλικία του αυτό είναι το φυσικό. Η σκηνή αν την αναλύσει κανείς σε βάθος έχει μία τραγικότητα που έρχεται σε αντίθεση με το κωμικό της περιτύλιγμα και μας επαναφέρει στο σωστό σημείο που πρέπει να σταθούμε για να αντιμετωπίσουμε κριτικά τους 5 αρχικά- που αρκετά νωρίς γίνονται 4- φίλους . Σ`αυτό της συμπόνιας για τους λιγότερους τυχερούς της ζωής. Αυτούς που δεν έζησαν. Απλά κατάφεραν να επιβιώσουν.Οι ηθοποιοί υπήρξαν υποδειγματικές επιλογές με εξαίρεση την συμπαθητικούλα Elizabeth McGovern που βρισκόταν εκτός χρόνου σΑ όλες της τις σκηνές. Ο Robert De Niro, ερμήνευσε τον εσωστρεφή, πείσμωνα, αμφιταλαντευόμενο, ταλανισμένο από τύψεις, εξαρτημένο από το όπιο, ερωτευμένο Noodles αφού τον ένιωσε βαθιά. Η ερμηνεία του είναι το απόσταγμα της ταινίας, είναι αυτό που κατασταλάζει μέσα μας και που μας θυμίζει ότι αυτό που είδαμε είναι η ιστορία ενός δυστυχισμένου ανθρώπου που αναζητά δεύτερες ευκαιρίες σε μία εποχή βίας, σΑ έναν τόπο σκληρό. Ο De Niro αντιμετωπίζει την πρόκληση αυτού του ρόλου, που απαιτούσε μία ικανότητα εξισορρόπησης ανάμεσα στο σκληρό εξωτερικό παρουσιαστικό και στον πλούσιο συναισθηματικά κόσμο, με απόλυτη επιτυχία.
Ο James Woods στον αβανταδόρικο ρόλο του Max είναι ο αντίποδας του σκοτεινού και προσγειωμένου Noodles. Οι επιδιώξεις του Max είναι πολύ πιο κατανοήσιμες απΑ αυτές του Noodles και για αυτό τελικά καταλήγει αρχηγός αυτής της μίνι συμμορίας. Οι άλλοι τον ακολουθούν γιατί δεν τους μπερδεύει. Ο Woods σε έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του, ανακαλύπτει γρήγορα ότι το κλειδί για να ερμηνεύσει αυτόν τον ρόλο είναι η αλαζονεία. Η αλαζονεία και η αμετροέπεια καθοδηγούν τον Max και η έλλειψη των δύο αυτών χαρακτηριστικών από την προσωπικότητα του Noodles συνιστούν την ορατή καθΑ όλη την διάρκεια του φιλμ διαφοροποίησή τους.Η Elizabeth McGovern είναι μία μάλλον ατυχής επιλογή. Αν σκεφτεί κανείς ότι την μικρή Deborah ερμήνευε η Jennifer Connelly αξιοθαύμαστα για το νεαρό της ηλικίας της, το να βλέπεις την χαριτωμένη όμως χωρίς προσωπικότητα Elisabeth ως φυσική εξέλιξη της Connelly είναι απογοητευτικό. Τουλάχιστον. Χώρια που όχι μόνο δεν υπάρχει χημεία με τον De Niro, δεν υπάρχει καν ηλικιακή συνέπεια. Δεν μπορεί να μας επικοινωνήσει το δράμα της ούτε κατά την στιγμή του βιασμού της, πολύ δεν λιγότερο στις σκηνές που διαδραματίζονται το 1968.Αντιθέτως εξαιρετική στο ρόλο της αισθησιακής ερωμένης του Max, μίας καιροσκόπου χωρίς φραγμούς, υπήρξε η Tuesday Weld. Ένα BAFTA για αυτήν την ερμηνεία της ήταν η επιβεβαίωση.
Η ταινία είναι μοναδική από κάθε άποψη, το μοντάζ της είναι δουλειά δεξιοτέχνη, η φωτογραφία είναι εξαίρετη, η μουσική επένδυση του Morricone είναι μαγική, δεν γεμίζει απλώς τις παύσεις, τις κάνει φλύαρες και τελικά από τα 247 λεπτά που έχουμε την ευτυχία να βλέπουμε σήμερα στο βίντεο ούτε ένα δεν είναι περιττό. Η Warner Bros βέβαια δεν είχε την ίδια άποψη την εποχή που το φιλμ γυρίστηκε και αποφάσισε να συμμαζέψει (πετσοκόψει θα ήταν το πιο ακριβές ρήμα) το φιλμ στα 139 λεπτά προκειμένου ο μέσος αμερικανός θεατής να μην ζοριστεί και πολύ. Αυτό φυσικά κατέστησε ανακόλουθα τα flashbacks, έπληξε την αφηγηματική ροή και καταδίκασε την ταινία σε εμπορική αποτυχία. Οι κριτικοί διατήρησαν μία μάλλον μουδιασμένη στάση απέναντι στο έπος αλλά ούτως ή αλλιώς οι κριτικοί ποτέ δεν χαρίστηκαν στον Leone. Η καταλυτική επέμβαση της εταιρίας στην ταινία λέγεται, ότι υπήρξε σφοδρό πλήγμα στην εύθραυστη υγεία του σκηνοθέτη που απεβίωσε λίγα χρόνια αργότερα.Σε αυτην την ταινια ο Σερτζιο Λεονε μεταφερεται θριαμβευτικα απο απο τις ερημους της αγριας δυσης στις αθλιες συνοικιες της μεγαλουπολης για να μας δωσει περα απο εναν απλο φορο τιμης στα γκανγκστερικα φιλμ μια πολυπλοκη και βαθια ανθρωπινη ελεγεια πανω στην απωλεια της αθωοτητας. Οι χαρακτηρες απλοι ανθρωποι που προσπαθουν απεγνωσμενα να επιβιωσουν μεσα στη μιζερια αποκομιζοντας το μεγιστο δυνατο απο τη ζωη που τους προσφερθηκε, σκιαγραφουνται εξονυχιστικα σε μια διαρκεια τεσσαρων σχεδον ωρων μεσα απο ενα πλεγμα τοσο κοινωνικοπολιτικων συγκυριων και αλλαγων οσο και εσωτερικων συγκρουσεων (η προδοσια που αντικαθιστα βαθμιαια τη φιλια). Εξαιρετικες ερμηνειες στιλιζαρισμενα ξεσπασματα βιας και μια αξεχαστη μουσικη υποκρουση απο τον Ένιο Μορικονε σε μια ταινια που σταθηκε μεγαλη εισπρακτικη αποτυχια και χτυπηθηκε αδικαιολογητα απο μια μεριδα των κριτικων.
Είδος : Γκανγκστερική
Παραγωγής : 1984
Διάρκεια : 225
Σκηνοθέτης : Sergio Leone
Ηθοποιοί :
Robert De Niro,
James Woods,
Elizabeth McGovern,
Treat Williams, Joe PesciType : DVDRip DivX~ Video : 400 Kbps DivX ~ Audio : 100 Kbps mp3~ Resolution : 432x324~ Fps : 23,976~ Size : 709 Mb (1cd)~ Ελλ. Υπότιτλοι : .srt
